به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، در بین انواع بیماری‌های چشمی، التهاب چشم که به آن «یووئیت» هم گفته میشود، در اذهان عموم کمتر شناخته شده است. با این حال، یووئیت یکی از بیماری‌های مهم در چشم پزشکی بوده و در صورت بی‌توجهی و عدم درمان می‌تواند منجر به آسیب‌های جبران ناپذیر بینایی و عوارض جدی در چشم گردد. «دکتر علیرضا هدایت‌فر» فلوشیپ یووئیت و بیماری‌های التهابی چشم، به سوالاتی درباره این بیماری کمتر شناخته شده در حیطه چشم پزشکی پاسخ میدهد.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان متوجه علائم این بیماری شد، افزود: علائم این بیماری بسته به مکان درگیری در هر یک از اجزا چشم و حاد یا مزمن بودن آن متفاوت است. التهاب حاد در قسمت‌های قدامی چشم معمولاً با نشانه‌هایی مانند قرمزی چشم، ترس از نور، درد و گاهی اوقات تاری دید همراه است. در درگیری‌های خلفی، قرمزی چشم و درد کمتر است، اما کاهش دید و مگس پران، مشخص‌تر احساس میشود.
مسئول محور یووئیت در همایش چشم پزشکی بهاره ایران، ادامه داد: همچنین ممکن است بیماری‌های داخلی دیگری در همراهی با یووئیت وجود داشته باشد. به همین دلیل لازم است بیمار از نظر بیماری‌های زمینه‌ای مثل رماتیسم و عفونت‌های داخلی نیز مورد بررسی قرار بگیرد.
وی تاکید کرد: در اکثر موارد برای رسیدن به تشخیص نهایی، به بررسی‌های پاراکلینیکی، تصویربرداری‌های ویژه و آزمایش‌ات خونی خاصی نیازمند هستیم.
هدایت فر در خصوص اینکه چه عواملی موجب بروز یووئیت در چشم میشود، گفت: به طور کلی، عوامل پدید آورنده یووئیت به دو گروه عمده علل عفونی و غیر عفونی تقسیم میشود. از علل عفونیِ مهم می‌توان به سل، سیفیلیس، توکسوپلاسما و ویروس‌های خانواده هرپس اشاره کرد. بیماری بهجت، سارکوئیدوز، آرتریت رماتوئید، لوپوس، اسپوندیلیت آنکیلوزان، پسوریازیس و…، از بیماری‌های غیر عفونی مستعد کننده به ایجاد یووئیت هستند.
وی ادامه داد: با این حال در اکثر موارد یووئیت، بیماری زمینه ایِ مشخصی وجود نداشته و درگیری چشم به صورت مستقل با منشأ «خود ایمنی» در فرد به وجود می‌آید. در این مواقع سیستم دفاعی فرد به اشتباه، بافت‌های چشم را به عنوان عنصر بیگانه یا آنتی‌ژن تلقی کرده و بر ضد آن وارد واکنش میشود. به این نوع از یووئیت اصطلاحاً «رماتیسم چشمی» هم گفته میشود که وجه تسمیه آن مکانیسم بیماری زایی مشابه بین این بیماری و روماتیسم مفصلی است. به علاوه درمان بیماری روماتیسم چشمی و روماتیسم مفصلی نیز شباهت زیادی بهم دارد.
فوق تخصص یووئیت و بیماری‌های التهابی چشم، در ارتباط با پراکندگی بیماری بر اساس موقعیت جغرافیایی، گفت: این بیماری در نقاط مختلف جهان دیده میشود و در هر منطقه‌ای علل شایع خاصی وجود دارد.
هدایت فر در ارتباط با اثرات استرس، رژیم غذایی و شرایط اقلیمی در روند بیماری یووئیت، اظهار داشت: استرس، چه به صورت روحی و چه جسمی، احتمالاً در بروز و تشدید حداقل انواع مشخصی از یووئیت، مؤثر است. ولی در خصوص تأثیر رژیم غذایی و شرایط اقلیمی روی روند بیماری، مستندات علمی کافی در اختیار نیست. اگرچه بعضاً خوردن برخی مواد غذایی و شرایط آب و هوایی خاص به عنوان محرک شروع و یا تشدید التهاب توسط برخی بیماران ذکر میشود. این ارتباط در همه افراد به صورت مشترک دیده نمی‌شود. با این حال بهتر است خود فرد عوامل تشدید کننده را بشناسد و از مواجهه با آن‌ها پرهیز کند.
وی در ارتباط با درمان یووئیت، گفت: درمان بیماری معمولاً یک ترتیب پلکانی دارد و از ساده‌ترین درمان‌ها با قطره‌های چشمی آغاز شده و به رژیم‌های دارویی موثر‌تر نظیر استروئید‌های خوراکی، دارو‌های تعدیل کننده سیستم ایمنی، و دارو‌های بیولوژیک می‌رسد. در بعضی موارد هم نیاز داریم از تزریقات در اطراف یا داخل چشم استفاده کنیم. گاهی ناچار می‌شویم برای کنترل بیماری و یا رفع عوارض آن به عمل جراحی متوسل شویم.
هدایت فر افزود: یووئیت یک بیماری نیست بلکه طیف وسیعی از بیماری‌ها را شامل میشود و بالطبع درمان آن در افراد مختلف متفاوت است.
وی به مراحل درمانی بیماری یووئیت اشاره کرد و گفت: مراحل درمان در بعضی موارد کوتاه و در برخی موارد طولانی و مزمن است و لازم است برای یک دوره چندساله ادامه پیدا کند. چون یووئیت یک بیماری مولتی سیستم است و گاهی هم‌زمان چند ارگان را درگیر می‌کند، در بعضی موارد لازم است از مشاوره همکاران در رشته‌های دیگر مثل روماتولوژی، نورولوژی یا داخلی کمک بگیریم.
مسئول محور یووئیت در همایش چشم پزشکی بهاره ایران، به برنامه یووئیت در همایش امسال گریز زد و افزود: عنوان برنامه «چالش‌های تشخیصی و درمانی در یووئیت بینابینی» است و همانطور که از عنوان بر می‌آید، هدف بحث و گفتگو در خصوص معضلات تشخیص و درمان گروه مشخصی از بیماری یووئیت است که عمدتاً قسمت میانی یووآ و زجاجیه را درگیر می‌نماید. این نوع از یووئیت، در کشور ما از شیوع بالایی برخوردار است، ولی کمتر درباره آن در سمینار‌ها مجال صحبت بوده است.
وی گفت: در این برنامه، به روال سال‌های قبل، موارد چالش انگیز معرفی شده و در هر مورد بحث و گفتگو در خصوص نظرات کارشناسانه اعضای پنل که جمعی از متخصصین مجرب در زمینه یووئیت از دانشگاه‌های پزشکی سراسر کشور هستند، صورت خواهد پذیرفت.
* آقای دکتر، یووئیت برای خیلی‌ها بیماری ناشناخته‌ای است؛ لطفاً درباره آن به اختصار توضیح دهید.
چشم ما از سه لایه شامل «لایه خارجی یا صلبیه»، «لایه میانی یا مشیمیه» و «لایه داخلی یا شبکیه» تشکیل شده است. یووئیت به التهاب بافت مشیمیه یا «یووآ» که بخش پرعروق و تغذیه کننده چشم است، اطلاق میشود. یووآ خود متشکل از سه جز عنبیه در جلو، اجسام مژگانی در میان و کوروئید در خلف است. التهاب در هر یک از این اجزا، اختلالات مربوط به آن جزء را پدید آورده که تحت عنوان کلی یووئیت از آن نام برده میشود.
* چگونه می‌توان متوجه ابتلا به این بیماری شد؟
علایم این بیماری بسته به مکان درگیری در هر یک از اجزا یووآ و حاد یا مزمن بودنِ آن متفاوت است. التهاب حاد در قسمت‌های قدامی چشم معمولا با نشانه‌هایی مانند قرمزی چشم، ترس از نور، درد و گاهی اوقات تاری دید همراه است. در درگیری‌های خلفی، قرمزی چشم و درد کمتر است، اما کاهش دید و مگس پران، مشخص‌تر احساس میشود. همچنین ممکن است بیماری‌های داخلی دیگری در همراهی با یووویت وجود داشته باشد. به همین دلیل لازم است بیمار از نظر بیماری‌های زمینه‌ای مثل رماتیسم و عفونت‌های داخلی نیز مورد بررسی قرار بگیرد. در اکثر موارد برای رسیدن به تشخیص نهایی، به بررسی های پاراکلینیکی، تصویربرداری‌های ویژه و آزمایش‌ات خونی خاصی نیازمند هستیم.
* چه عواملی موجب بروز یووئیت در چشم میشود؟
بطور کلی، عوامل پدید آورنده یووئیت به دو گروه عمده علل عفونی و غیرعفونی تقسیم میشود. از علل عفونیِ مهم می‌توان به سل، سیفیلیس، توکسوپلاسما و ویروس‌های خانواده هرپس اشاره کرد. بیماری بهجت، سارکوئیدوز، آرتریت رماتوئید، لوپوس، اسپوندیلیت آنکیلوزان، پسوریازیس و … از بیماری‌های غیر عفونی مستعد کننده به ایجاد یووئیت اند. با این حال دراکثر مواردِ یووئیت، بیماریِ زمینه ایِ مشخصی وجود نداشته و درگیری چشم بصورت مستقل با منشا «خود ایمنی» در فرد بوجود می‌آید. در این مواقع سیستم دفاعی فرد به اشتباه، بافت‌های چشم را به عنوان عنصر بیگانه یا آنتی‌ژن تلقی کرده و بر ضد آن وارد واکنش میشود. به این نوع از یووئیت اصطلاحا «رماتیسم چشمی» هم گفته میشود که وجه تسمیه آن مکانیسم بیماری زایی مشابه بین این بیماری و روماتیسم مفصلی است. بعلاوه درمان بیماری روماتیسم چشمی و روماتیسم مفصلی نیز شباهت زیادی بهم دارد.
* آیا پراکندگی بیماری محدود به جغرافیای خاصی است یا در همه نقاط جهان دیده میشود؟
این بیماری در نقاط مختلف جهان دیده میشود و در هر منطقه‌ای عللِ شایعِ خاصی وجود دارد. به عنوان مثال بیماری بهجت در ژاپن، ترکیه، کشور‌های حاشیه دریای مدیترانه بیشتر دیده میشود. در کشور ما نیز بیماری بهجت شایع است و باید جدی گرفته شود، زیرا در صورت عدم درمان مناسب، عوارض طولانی و خطرناکی به همراه خواهد داشت.
* آیا استرس، رژیم غذایی و شرایط اقلیمی روی روند بیماری یووئیت تاثیری دارد؟
استرس، چه به صورت روحی و چه جسمی، احتمالا در بروز و تشدید حداقل انواع مشخصی از یووئیت، مؤثر است. ولی در خصوص تاثیر رژیم غذایی و شرایط اقلیمی روی روند بیماری، مستندات علمی کافی در اختیار نیست. اگرچه بعضا خوردن برخی مواد غذایی و شرایط آب و هوایی خاص بعنوان محرک شروع و یا تشدید التهاب توسط برخی بیماران ذکر میشود، این ارتباط در همه افراد به صورت مشترک دیده نمی‌شود. با این حال بهتر است خود فرد عوامل تشدید کننده را بشناسد و از مواجهه با آن‌ها پرهیز کند.
* یووئیت چگونه درمان میشود؟
درمان بیماری معمولاً یک ترتیب پلکانی دارد و از ساده‌ترین درمان‌ها با قطره‌های چشمی آغاز شده و به رژیم‌های دارویی موثر‌تر نظیر استروئید‌های خوراکی، دارو‌های تعدیل کننده سیستم ایمنی، و دارو‌های بیولوژیک می‌رسد. در بعضی موارد هم نیاز داریم از تزریقات در اطراف یا داخل چشم استفاده کنیم. گاهی ناچار می‌شویم برای کنترل بیماری و یا رفع عوارض آن به عمل جراحی متوسل شویم. لازم به ذکر است که یووئیت یک بیماری نیست بلکه طیف وسیعی از بیماری‌ها را شامل می‌شودو بالطبع درمان آن در افراد مختلف متفاوت است.
* مراحل درمانی تا چه اندازه زمان‌بر است؟
مراحل درمان در بعضی موارد کوتاه و در برخی موارد طولانی و مزمن است و لازم است برای یک دوره چندساله ادامه پیدا کند. چون یووئیت یک بیماری مولتی سیستم است و گاهی هم‌زمان چند ارگان را درگیر می‌کند، در بعضی موارد لازم است از مشاوره همکاران در رشته‌های دیگر مثل روماتولوژی، نورولوژی یا داخلی کمک بگیریم.
* برنامه جلسه یووئیت در کنگره بهاره امسال پیرامون چه موضوعی خواهد بود؟
عنوان برنامه «چالش‌های تشخیصی و درمانی در یووئیت بینابینی» می‌باشد و همانطور که از عنوان بر می‌آید، هدف بحث و گفتگو در خصوص معضلات تشخیص و درمان گروه مشخصی از بیماری یووئیت است که عمدتا قسمت میانی یووآ و زجاجیه را درگیر می‌نماید. این نوع از یووئیت، در کشور ما از شیوع بالایی برخوردار است، ولی کمتر درباره آن در سمینار‌ها مجال صحبت بوده است. در این برنامه، به روال سال‌های قبل، موارد چالش انگیز معرفی شده و در هر مورد بحث و گفتگو در خصوص نظرات کارشناسانه اعضای پنل که جمعی از متخصصین مجرب در زمینه یووِئیت از دانشگاه‌های پزشکی سراسر کشورند، صورت خواهد پذیرفت.
نظرات کاربران